Mens en milieu

In dit thema leer je de relatie tussen organismen en hun milieu en de rol van kringlopen in de natuur.

 

Insecten voor humane consumptie.

Er is een enorme behoefte aan dierlijke eiwitten. Koeien, varkes en kippen kunnen nu, en zeker in de toekomst niet meer voldoen aan de vraag naar dierlijke eiwitten.

Het kweken van insecten voor humane consumptie kan wereldwijd bijdragen aan zowel het voedselprobleem als het afvalprobleem”. Er is een eiwitcrisis. Ieder organisme heeft eiwitten nodig, maar door de groeiende wereldbevolking volstaat het aanbod op termijn niet. Hoogwaardige eiwitten uit vlees en vis zijn steeds schaarser en de wereldzeeën leegvissen is geen optie. Door insecten te kweken voor humane consumptie poduceeer je een nieuw soort hoogwaardig eiwit op basis van insectenlarven.

Vleesvervanger
Deze eiwitten dienen onder andere als vervanger van vismeel en worden verwerkt in diervoeders. Maar ook voor menselijke voeding zijn er mogelijkheden. Insecten zijn te gebruiken als vleesvervanger. In de westerse wereld stuit dat nog op psychologische barrières, maar die zijn met de juiste producten te overkomen. Op korte termijn is er de meeste kansen om gekweekte insecten in te zetten als hoogwaardig ingrediënt in voeders voor kippen, vissen en huisdieren; humane voeding zal daarnaechter snel kunnen volgen. Sinds vorig jaar (2014) mogen er in België 12 insecten gebruikt worden in humane voeding.

Voederen
Het voederen van de insecten larven gebeurde tot voor kort nog op basis van optische (menselijke) waarneming en semi-automatisch. Het voederen van insecten moet echter volledig geautomatiseerd worden en bij voorkeur dynamisch maken. Dynamisch betekent onder andere dat de computer reageert op de gedragingen van de larven. Daardoor kunnen we beter inschatten op welke plekken we het voedsel moeten aanbieden en ook of de larven meer of juist minder voeding nodig hebben. Doordat er gewerkt wordt met levende organismen en de kennis van de kweker op dit moment erg belangrijk is, is het dynamisch, geautomatiseerd voederen een uitdaging.

Industriële omvang
Om in de nabije toekomst veel insecten te kunnen produceren is het van belang dat het productieproces van insecten een industriële omvang krijgt. In plaats van tientallen tonnen zullen bedrijven duizenden tonnen op jaarbasis moeten gaan produceren.


Insecten en de wereld van eetbare insecten
In maar liefst 98 landen staan insecten gewoon op het menu. Tachtig procent van de Wereldbevolking eet regelmatig een portie insecten. Er zijn 1959 eetbare insectensoorten, niet iedere soort is te kweken.

In de tropen worden insecten al op grote schaal gegeten, vooral als seizoensproduct. Het gaat om rupsen, sprinkhanen, keverlarven (bijvoorbeeld meelwormen), maar ook om bijen en wespen, wantsen, termieten, mieren, cicaden, en vliegjes.

In Colombia bijvoorbeeld, verkopen ze in de bioscoop geen popcorn, maar geroosterde parasolmieren. Japanners smullen van rijst met gekookte wespen. Dus niet alleen in de tropen worden insecten op grote schaal gegeten maar ook in landen als Japan en China. Alleen in Europa en Noord Amerika kent men deze eetgewoonte nauwelijks.

Op de wereld zijn circa 1.400 verschillende soorten insecten die voor de mens eetbaar zijn. Omdat insecten zich snel kunnen vermenigvuldigen, liggen hier de grote kansen voor insecten als alternatieve eiwitbron.

eetbareinsecten

Van de insecten leeft 24% op het Amerikaanse continent, 24% in Azië, 38% in Afrika en slechts 2% in Europa. Eetbare insecten steken met een gehalte van 40 tot 70 procent aan eiwitten zeer gunstig af bij bijvoorbeeld mais, dat een proteïnegehalte heeft van slechts 10%.

Insecten als nieuw ingrediënt
Insecten zijn een bron van essentiele eiwitten en daarom een uitstekend alternatief voor vlees, vis of als eiwitingrediënt. Bovendien zijn insecten goed verteerbaar door mensen. Insecten zijn rijk aan proteïnen en zijn wat betreft de voedingswaarde te vergelijken met rund– en varkensvlees. Verder bestaan insecten uit essentiele vetzuren (o.m. linolzuur), vitaminen (o.a. vitamine A, B2 en D) en mineralen, waaronder ijzer, en vormen daarmee hoogwaardig voedsel.

Insecten en het milieu
Bij een groeiende wereldbevolking en de grotere vraag naar vlees in landen als China en India wordt verwacht dat de consumptie van vleesproducten tot 2050 zal verdubbelen. Echter, nu al neemt veeteelt 70% van het mondiale landbouwareaal in. Er kan in de toekomst niet langer aan de groeiende vraag naar conventioneel vlees worden voldaan. Van het ontboste gebied van de Amazone is bijvoorbeeld drie kwart van de oppervlakte bestemd voor vleesproductie. Gangbaar geproduceerd vlees heeft ook een hoge milieubelasting door de uitstoot van broeikasgassen. Deze uitstoot is verantwoordelijk voor 18% van alle broeikasgassen in de wereld en daarmee omvangrijker dan de uitstoot van broeikasgassen door het verkeer. Tevens is de veeteelt de oorzaak van verzuring van het milieu door de uitstoot van ammoniak. Bij de productie van insecten is de uitstoot van broeikasgassen veel geringer.

Uitstoot

Het eten van insecten heeft voordelen voor het milieu, de drie hoofdpunten hierbij zijn ruimte, een efficiënte omzetting van voer naar vlees en minder uitstoot van broeikasgassen.

Ruimte:

Wereldwijd is voor vleesproductie 70 procent van alle landbouwgebieden nodig. Door toename van de wereldbevolking en de stijgende vraag naar vlees in met name landen als China en India ontstaat een onmogelijke situatie. Met het kweken van eetbare insecten de druk op beschikbare landbouwgronden verlaagd, omdat er een veel beperkter landbouwareaal nodig is.

boskap

Efficiënte omzetting van voer naar vlees.

Doordat insecten koudbloedig zijn zetten zij geen voedsel om in warmte, daarom is er dan ook minder voer nodig bij de kweek van insecten. Zo is voor een kilo rundvlees 10 kilo veevoer nodig, voor een kilo kippenvlees 4 kilo en voor een kilo rupsen 3 kilo. Hierdoor zijn er dus ook minder mestproblemen. Alles bij elkaar beloven insecten voor een gelijke hoeveelheid voeder ongeveer twintig keer zoveel vlees op te leveren dan runderen.

efficientievanproductie 

Insectenvlees biedt interessante mogelijkheden voor de toekomst omdat de kweek ervan aanzienlijk efficiënter is dan de kweek van klassieke vleessoorten. Insecten zetten voeding ongeveer twee tot drie keer efficiënter om in vlees dan varkens of kippen. In vergelijking met runderen zijn insecten zelfs vijf keer zo efficiënt. Slechts tien procent van het voeder dat in een vleeskoe wordt gestopt, wordt omgezet in vlees, terwijl dat bij insecten kan oplopen tot meer dan 40 procent. Eén van de redenen daarvoor is dat insecten koudbloedig zijn: ze verbruiken dus in tegenstelling tot zoogdieren geen energie om hun lichaam op temperatuur te houden.

omzetting